Hai GuidoFox hier! Gaaf dat je dit artikel leest!

Vandaag wil ik hebben over langer termijn geluk, het epicurisme en de filosofische stroming De Stoa.

Gelukkig hebben alle filosofen altijd hetzelfde einddoel: welzijn voor ons allemaal! Gelukkig!

Epicurus

Epicurus was een klassieke Griekse filosoof en grondlegger van het epicurisme. Hij leefde van 341 v. Chr. tot 270 v. Chr en was aanhanger van het atomisme - de filosofische leer die stelt dat alle stoffen zijn opgebouwd uit ontelbare minuscule ondeelbare blokjes.

Volgens Epicurus was langer termijn geluk het hoogst haalbare doel in een menselijk leven en dat is te bereiken door de aanwezigheid van plezier en genot te stimuleren en pijn en verdriet te vermijden.

Epicurus werd ook wel gezien als de grondlegger van het latere utilisme – een stroming die de morele waarde van een handeling laat afhangen van het nut en welzijn voor de maatschappij.

Zover was Epicurus echter nog niet: het persoonlijk langer termijn genot en welzijn stond bij hem enkel centraal.

Dit was volgens Epicurus hoofdzakelijk te bereiken door de afwezigheid van pijn en verdriet. Een filosofische verfrissende negatie-argumentatie: je bewerkstelligt iets als je iets anders niet hebt.

Dit betekende dat Epicurus hiermee duidelijk afscheid nam van de pre-socratische en socratische filosofie, waar dualisme geboden was om het andere te kunnen waarderen.

Pijn en verdriet zou je geestelijk moeten kunnen loslaten om langer termijn geluk in je leven te kunnen bewerkstelligen. Korter termijn pijn en verdriet was soms wel noodzakelijk om langer termijn geluk en genot te kunnen ervaren (en niet om het andere te kunnen waarderen): eerst het zuur, dan het zoet. Een monistische visie op de werkelijkheid bleef voor hem overeind.

Een belangrijke les was dat ultiem genot het ontbreken is van verlangens. Verlangens waren volgens hem toekomstbeelden die voor ongeluk, pijn en verdriet zorgden: je leeft dan namelijk niet in het heden. Wanneer je immers verlangens loslaat, zal de levensenergie vrijelijker door het lichaam kunnen stromen!

Ook was de angst voor de dood volgens hem een van de ergste vernietigers van geluk:

‘Als wij er zijn is de dood er niet, en als de dood er is, zijn wij er niet’

Focus je gedachten dus op het hier en nu!

Epicurus ’s ataraxisch-ideaal

Epicurus was dan ook voorstander van een ataraxisch-ideaal: het ideaal van de zielsrust. Het is een onverstoorbare staat die zich kenmerkt door vrijheid van zorgen, geestelijke onafhankelijkheid, beteugelen van verlangens en vrij van stress met als belangrijkste toevoeging - de gedachten centreren op het NU. Een duidelijke overlap met het boeddhisme is te onderkennen.

Epicurus distantieert zich van het geloof, omdat volgens hem goden geen invloed op het menselijk leven hadden. De goden hadden geen invloed op aarde, omdat zij zich in de meta-kosmische sfeer bevonden. Ze bestonden volgens hem dus wel: het atomisme en de erkenning van het goddelijk bestaan sluiten elkaar dus volgens hem niet uit!

Epicurus creëert door de afwezigheid van goddelijke directe invloed op het handelen van de mens meer ruimte voor de vrije wil van personen. Goden waren voor hem een voorbeeld waar mensen – als hun vrije wil dit toeliet – navolging aan konden geven. Hij wees een meer deterministische visie - in tegenstelling met de latere Stoa - dus af.

De Stoa

De Stoa of het stoïcisme is een filosofische stroming die rond 300 v.Chr. begon in Griekenland en behoort tot de Hellenistische filosofieën. De Stoa heeft grote populariteit verworven - vooral binnen het Romeinse Rijk.

Volgens de Stoa was god de natuur en de rede – de redelijkheid hem zelve. Je bemerkt dat we langzaam de donkere middeleeuwen insluipen waar door ‘Gods toedoen’ een meer deterministisch wereldbeeld haar intrede deed.

De mens is volgens de Stoa alleen vrij in zijn of haar reactie. Dit betekent dat de mens enkel zijn of haar eigen reactie kan beïnvloeden.

Je kunt je natuurlijk afvragen of elke handeling niet een reactie is op ‘iets’. Waar heb je invloed op en waar niet?

De mens kan daarom volgens de Stoa het beste geen verzet bieden tegen wat onvermijdelijk is. Ook kan de mens zich beter focussen op het transformeren van negatieve emoties naar goede emoties.

Let op!

Dit betekent niet dat je je slechte emoties niet hoeft te vertonen en daardoor deze te onderdrukken, maar je kunt ze leren beheersen. Woede kan gezien worden als goede brandstof als je het maar weet te beheersen en de brandstof gebruikt om je emoties te transformeren, waardoor je je uiteindelijke doel beter bereikt.

Woede was volgens de Stoa regelrechte domheid, aangezien dit betekent dat je je reactie niet kon beheersen. God was volgens de Stoa de natuur, maar je negatieve emoties buitensporig tonen was domheid en was niet volgens de regels van de natuur: god is natuur en geen boosheid.

Je ziet dat de Stoa erg teruggrijpt op de socratische filosofie waarbij woedebeheersing door rationaliteit op de voorgrond werd geplaatst.

Ik sluit af met het volgende citaat van Martha Nussbaum – een bekende filosofe die geïnteresseerd is in de klassieke filosofie: