#20 - De pre-socratische filosofie en haar ontologische / metafysische vraagstuk
Hai GuidoFox hier! Gaaf dat je dit artikel leest!
Vandaag wil ik het graag hebben over de pre-socratische filosofie en het ontologische/metafysische vraagstuk.
De pre-socraten stonden bekend als de eerste Westerse filosofen. Ze konden doordat de samenleving meer open werd meer van zichzelf in alle vrijheid laten zien.
Ze probeerden de kosmos en de werkelijke bron van het bestaan te begrijpen door middel van rationaliteit in plaats van goddelijkheid. Door het stellen van de ontologische metafysische vragen, legden ze de basis voor zowel de empirische wetenschap als de filosofie.
Enkele pre-socraten waren:
1) Thales (ca. 625 v. Chr.)
2) Heraclitus (ca. 540 v Chr.)
3) Parmenides (ca. 540 v Chr.)
4) Democritus (ca. 460 v. Chr.)
Thales kwam tot de conclusie dat alles uit water was voortgekomen. Daarmee was hij de eerste die concludeerde dat alles uit één bron kwam: een monistische visie op de werkelijkheid, maar dan niet beredeneerd vanuit één god.
Water kon meerdere vormen aannemen (ijs, stoom en water) en planten komen voort uit water. Dit waren voor hem de belangrijkste argumenten om de bron van al het bestaan in de wereld te verklaren uit water.
Heraclitus was een andere mening toegedaan. Hij verwierp net als Thales een goddelijke visie op de werkelijkheid, maar was van mening dat het vuur de almachtige bron van het bestaan was: vuur stond immers nooit stil.
Water kan stilstaan wanneer het verandert in ijs, terwijl vuur nooit haar vorm kan verliezen. Vuur is onveranderlijk qua vorm, maar is tegelijkertijd wel altijd in beweging: een filosofische paradox.
Volgens Heraclitus heb je deze tegenstelling nodig om werkelijk het bestaan van de bron te begrijpen. Het is enerzijds onveranderlijk en anderzijds altijd in beweging: ’een eeuwig levend vuur, dat nu eens opflakkert en dan weer uitdooft’.
Heraclitus:
Dezelfde redenering zie je bij de stoïcijnse filosoof Didymos: ‘een rivier is steeds dezelfde en steeds weer anders’. De bedding van de rivier blijft altijd hetzelfde ondanks dat er altijd weer ander water doorheen stroomt: eenheid van de tegendelen.
Alles stroomt, maar door vermenging van tegendelen is er het onbewogene
De monistische bron het vuur wordt volgens de presocraat Heraclitus aldus verklaard uit een onderliggende dialectische dualistische visie. Oftewel, je hebt tegenstelling nodig (onveranderlijk / veranderlijk) om eenheid en het tegenoverstelde van elkaar te kunnen begrijpen: dualisme en monisme gaan hand in hand:
- ziel / lichaam
- persoon / wereld
- verstand / waarneming (Kantianisme)
- sterfelijk / onsterfelijk
- licht / donker
- rationaliteit / emotionaliteit
- Land / water
De opvatting dat alles veranderlijk is, wordt ook wel het mobilisme genoemd. Plato geeft er later een abstracte formulering van: ‘Nooit is iets, altijd wordt het’.
Plato en Aristoteles verwerpen het idee dat alles altijd in beweging is. Beweging is immers volatiel: Het kan niet bewegen, het kan zacht bewegen en het kan hard bewegen.
Parmenides vond dat de werkelijke bron van het bestaan niet kon veranderen.
Parmenides vroeg zich het volgende af:
'Hoe kan een pijl in de lucht in beweging zijn als de pijl op elk moment op één bepaalde plaats in de ruimte is'
Alles komt dus uit één onveranderlijke bron: ‘als we denken komen we tot de conclusie dat de kosmos een onveranderlijk Zijn is’. Alleen door de logica te volgen kunnen we concluderen dat er één onveranderlijke bron is die altijd bestaat en altijd heeft bestaan: het Zijn.
Democritus, één van de grondleggers van het atomisme, was - in tegenstelling tot Parmenides - van mening dat naast een Zijn ook een niet-Zijn aanwezig was die de oerbron van het bestaan omvatte.
Het niet-Zijnde konden we volgens hem zien als een lege ruimte waar het Zijnde in beweegt. Het Zijn was volgens hem een onsplitsbare atoom die zich begeeft in de kosmos.
Democritus:
Ik ben van mening dat er een onveranderlijk Ongemanifesteerde / Zijn zit in ons allemaal, in ieder wezen, ding of materie – zelfs in iedere gedachten: alles is te herleiden tot energie. Gedachten zijn ook energiestromen.
Het Ongemanifesteerde zit overal en is onveranderlijk. Het is de bron van het bestaan en als we verbonden zijn met die bron kunnen we het de verlichting noemen. Ik schreef hier een ander artikel over: How to drastically change your life? Learn to let go of your negative thoughts and come into a peaceful state!
Greetz,
GuidoFox - Evolve your Life!
Spiritual Teacher, Life Coach and Political Influencer